Angelsaksisch model

Het Angelsaksische model verwijst in de politieke economie naar de maatschappijvorm, die met name het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten kenmerkt, met vrije marktwerking als basisbeginsel. De filosofie hierachter is, dat de algemene welvaart het grootst zou zijn als bedrijven en mensen vrij worden gelaten om naar eigen inzicht te ondernemen.^[1] Bij dit systeem staan waarden als zelfredzaamheid, particulier initiatief, marktwerking, individuele vrijheid en ontplooiing centraal, met een beperkte rol voor regelgeving. De overheid bevordert in dit maatschappijmodel een goed ondernemingsklimaat, waarbij loonvorming aan de markt wordt overgelaten, en een zogenaamde flexibele arbeidsmarkt impulsen aan de werkgelegenheid moet geven. Regulering wordt tot een minimum beperkt 'om het ondernemingsklimaat niet in de weg te zitten'. Prioriteit wordt gegeven aan de belangen van aandeelhouders en het genereren van winst, ten behoeve van de onderneming en ondernemer. Als een bekende voordenker van de liberale economische theorie geldt de Schotse filosoof Adam Smith (1723-1790). Het angelsaksische model is in de jaren 1970 ontwikkeld binnen de Chicago School of Economics.^[2] De stroming wordt tegenwoordig veelal als neoliberalisme aangeduid.

De overheid heeft een regulerende rol in de gezondheidszorg en het onderwijs; beide worden in het angelsaksische model gezien als kapitale goederen. De uitkeringen zijn meestal voor een korte periode, en zijn aan strenge toekenningsvoorwaarden verbonden.^[bron?]

Tegenstanders van het Angelsaksische model wijzen er op dat terughoudendheid van de overheid het risico in zich draagt dat de inkomensverschillen in een land ongewenst groot worden. In Engeland is de grootte van de economie tussen 1984 en 2014 verdubbeld^[bron?], terwijl 33% van de bevolking onder de armoedegrens leeft, en een of twee personen in het gezin werkzaam is.^[3] De financiële crisis die najaar 2008 aan de oppervlakte kwam, toonde in de praktijk aan dat de economie wereldwijd in ernstige problemen kan komen als bedrijven ongecontroleerd, onverantwoorde risico's kunnen nemen.^[1][4] Daarop hebben onder andere de EU lidstaten zich ingezet voor meer gemeenschapscontrole op de financiële sector. Als alternatief voor het Angelsaksisch model geldt het Rijnlands model.^[5]

1. ↑ ^{a b} Angelsaksische model. www.montesquieu-instituut.nl. Montesquieu instituut. Geraadpleegd op 24 november 2023.
2. ↑ (en) Anglo-Saxon capitalism - definition and meaning. Market Business News. Geraadpleegd op 24 november 2023.
3. ↑ 30 procent van de Britten leeft onder armoedegrens. volkskrant.nl. Gearchiveerd op 14 juli 2014.
4. ↑ (en) Arkady, Izvekov (2018-12). Breakdown of the Anglo-Saxon Model of Globalization. Journal of History Culture and Art Research  (7(5):103). DOI:10.7596/taksad.v7i5.1904.
5. ↑ Rikie van Rijswijk, De Rijnlandse School: Impliciete waarden zijn belangrijker dan het halen van expliciete normen. nivoz.nl. Nivoz. Geraadpleegd op 24 november 2023.